Klasyfikacja Cukrzycy i jej Etiopatogeneza

Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (ADA American Diabetes Association) oraz Światowa  Organizacja Zdrowia (WHO) przedstawiły w 2003 roku etiologiczną klasyfikację cukrzycy, która wyróżnia 4 typy cukrzycy :

Cukrzyca typu 1- charakteryzuje się całkowitą destrukcją komórek β wysp trzustkowych Langerhansa, co zwykle prowadzi do bezwzględnego niedoboru insuliny. Może być wywołana procesem immunologicznym przez przeciwciała skierowane przeciwko antygenom wysp lub mieć charakter idiopatyczny. Choroba pojawia się najczęściej u dzieci     i osób młodych, choć może się rozpocząć nawet po 80. roku życia.

Cukrzyca typu 2 - najczęstsza postać cukrzycy (ok. 80%). Główną jej przyczyną jest zaburzenie funkcji wydzielniczej komórek β wysp trzustkowych i isulinooporności. Charakterystyczny jest pełny zakres tych zaburzeń: od insulinooporności ze względnym niedoborem insuliny, do upośledzenia wydzielania insuliny z towarzyszącą insulinoopornością.

            Inne specyficzne typy cukrzycy  – wywołana przez różne czynniki takie jak: defekty genetyczne działania insuliny, defekty genetyczne funkcji komórek β wysp trzustkowych (cukrzyca typu MODY opisano mutacje 8 różnych genów (MODY1-8), mutacje genów mitochondrialnych), schorzenia zewnątrz wydzielniczej części trzustki, choroby wewnątrzwydzielniczej części trzustki (np. w przebiegu mukowiscydozy, hemochromatozy, zapaleń, nowotworów), leki i substancje chemiczne, endokrynopatie (np. choroba Cushinga, akromegalia, nadczynność tarczycy, somatostatinoma, guz chromochłonny nadnerczy, glukagonoma), rzadkie postacie cukrzycy wywołane procesem immunologicznym (LADA – autoimmunologiczna postać cukrzycy zbliżona do cukrzycy typu 1 ujawniająca się w wieku dorosłym), zakażenia (np. różyczka wrodzona, wirus cytomegalii), inne zespoły genetyczne związane z cukrzycą(ataksja Friedreicha, zespół Downa, pląsawica Huntingtona, zespół Klinefeltera, zespół Turnera, zespół Pradera-Williego, zespół Wolframa, porfirie) .

Cukrzyca ciążowa - jest to zaburzenie gospodarki węglowodanowej, rozpoznane na podstawie podwyższonego poziomu glukozy we krwi występujące u zdrowych wcześniej kobiet i ustępujące po zakończeniu ciąży. Cukrzyca ciążowa może być wywołana przez hormony łożyskowe, zaburzenia wydzielania insuliny i zwiększone wydzielanie glukozy przez wątrobę.

Etiopatogeneza Cukrzycy

Cukrzyca typu 1

Cukrzyca typu 1 wywołana jest procesem immunologicznym. Występuje u około 5-10% osób chorych na cukrzycę. Większość przypadków rozpoznawana jest u dzieci. Przewlekła choroba autoimmunologiczna, prowadząca do niszczenia komórek β wysp Langerhansa i - w konsekwencji do utraty zdolności wydzielania insuliny.

Wskaźnikami niszczenia komórek β są między innymi: przeciwciała przeciwko komórkom wyspowym (ICA), przeciwciała przeciwko insulinie (IAA), przeciwciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (anty GAD 65). Przeciwciała te obecne są u 85-90 % chorych.

Do przyczyn wywołujących ten typ cukrzycy zalicza się: 

-stres, 

-podawanie azotynów uszkadzających trzustkę, 

-krótki okres karmienia piersią; 

-wprowadzenie mleka krowiego zawierającego  albuminy powodujące immunizację organizmu dziecka, na skutek czego w późniejszym wieku jest on bardziej podatny na procesy autoimmunologiczne, 

-zakażenia wirusowe (wirusy: różyczki, cytomegalii, Coxsackie B4).

 

U osób cierpiących na cukrzycę typu 1 często występują inne choroby autoimmunologiczne    (choroba Hashimoto, niedokrwistość złośliwa).

Proces chorobowy zapoczątkowany jest przez czynniki genetyczne i środowiskowe, które uruchamiają szereg reakcji humoralnych i komórkowych przeciwko komórkom β wysp Langerhansa. Dochodzi do powolnej destrukcji komórek β, utraty zdolności wytwarzania insuliny. Proces ten może zostać zapoczątkowany już w okresie płodowym.  Jawne objawy choroby występują dopiero przy zniszczeniu ok. 80% tych komórek..

Cukrzyca idiopatyczna- przewlekły niedobór insuliny nie jest w tym przypadku związany z procesem immunologicznym. Charakterystyczna jest insulinopenia i skłonność do kwasicy ketonowej. Przyczyna tego typu cukrzycy jest nieznana. Chociaż ten typ cukrzycy jest zwykle dziedziczony, nie wiąże się z określonym układem HLA. Ta postać choroby występuje bardzo rzadko, głównie u osób pochodzenia afrykańskiego lub azjatyckiego.

Cukrzyca typu 2

Główną przyczyną jest tu insulinooporność, czyli zmniejszenie wrażliwości tkanek na działanie insuliny i zaburzenia funkcji wydzielniczej komórek β.

Mechanizmy nabytej insulinooporności:

a) glukotoksyczność – częsta hiperglikemia ma negatywny wpływ na działanie insuliny i jej wydzielanie przez komórki β;

b) lipotoksyczność – podwyższone stężenie kwasów tłuszczowych powoduje: upośledzenie magazynowania i oksydacji glukozy, nadmierną wątrobową produkcję glukozy, zahamowanie endogennej sekrecji insuliny, hipertriglicerydemię;

c) otyłość centralna (trzewna) - istnieje odwrotna zależność pomiędzy ilością trzewnej tkanki tłuszczowej, a wrażliwością na insulinę;